Proost!

Soms is het leven simpel. Dan schijnt de zon, ook nog eind september en in oktober. Dan is het zondag en maak je tijd om niets te doen, te hoeven of te moeten, anders dan genieten van wat er is. Op een terrasje zitten bijvoorbeeld, met een lekker glas wijn en in goed gezelschap. Daar proosten we op.

En laat ik dat nu altijd verkeerd gedaan hebben, of liever, geschreven. Een toost uitbrengen (proosten, dus) doe je met dubbel oo, niet met oa. Toast is geroosterd brood en toosten doe je met een glas waarbij je een heildronk uitbrengt. In de Oudheid had dat een religieuze betekenis, je eerde de goden eerst voor je zelf iets dronk. Gebruikelijk was het daarbij om een stukje getoast/gebakken/geroosterd brood in een drank te soppen. In geval van wijn, verlaagde het brood de zuurgraad en verzachte het de smaak, zeker als het brood gekruid was.

In de middeleeuwen was het toosten soms een kwestie van leven of dood.  Zowel in tijden van oorlog als tijdens vredesonderhandelingen was vergiftiging door de opponent een reëel gevaar. De kans daarop werd aanmerkelijk kleiner als de gastheer na het uitbrengen van een dronk zelf de eerste slok nam.

tonnellerieDe gewoonte om een wens uit te spreken bij een eerste glas is door de eeuwen heen blijven bestaan. We klinken op iets of iemand door het broederlijk tegen elkaar ‘slaan’ van glazen; we toosten op een succesvolle afloop van iets of juist op een hoopvol begin; en we heffen, al dan niet na een toespraak, het glas op iemand. In bijna alle talen wordt bij het uitbrengen van een dergelijke wens verwezen naar iemands welzijn of goede gezondheid. ‘Santé’ (Frans)’, ‘Salute’ (Italiaans), ‘Salud’ (Spaans), ‘Saúde’ (Portugees), ‘gesondheid’ (Zuid-Afrikaans) en ook in Nederland en Vlaanderen zeggen we ‘gezondheid’.

Een goede gewoonte, dat toosten. Toch bestaat het woord toast (chauffe  in het Frans) ook in wijnland. Het heeft betrekking op een onderdeel van het kuipen, d.w.z. het maken van houten vaten. Die worden getoast boven een hoog vuur. Als het vat licht getoast is (= niet te lang), krijgt de rijpende wijn een eikenhouten geur mee. De wijn die rijpt in langdurig getoaste vaten zal eerder naar verbrand, gekruid of geroosterd brood ruiken en smaken. En zo is het cirkeltje weer rond. Alleen hoeven we nu het brood niet meer in de wijn te soppen. Proost!

2 antwoorden op “Proost!”

  1. Wat geinig dat je mij, met je leuke stukjes, zo vaak “aan het denken” zet!! Zover ik weet heb ik nooit getwijfeld tussen een “toost” uitbrengen of een “toast” eten.Maar, oh, oh, ik ging toch even kijken wat er op een pakje toast stond . . . . Jammer, dat het etymologisch woordenboek geen van beide vormen bevat. Ik hoop dat je mij nog heel vaak aan het brainstormen zet met je leerzame stukjes!! .

Geef een reactie