De Elzas is ook een mooi voorbeeld van wisselende grenzen. Met name Duitsland en Frankrijk hebben leentjebuur gespeeld. Tot de 17e eeuw behoorde de Elzas aan Duitsland (of wat dat later zou worden). In de twee eeuwen daarna annexeert Frankrijk successievelijk delen van het gebied. Die moeten ze na het verliezen van de Frans-Duitse oorlog in 1870 weer afstaan aan Duitsland. In 1919 krijgt Frankrijk de Elzas ‘terug’. In 1940 lijft Duitsland het weer in waarna het na de Tweede Wereldoorlog weer in Franse handen komt. En zo is de situatie nog steeds, de Elzas ligt in het noordoosten van Frankrijk.
Het landschap is liefelijk en de bewoners ook, de Elzassers zijn vriendelijk en gastvrij. Ze houden van tradities, schuwen vernieuwing niet en hechten vooral aan hun eigenheid. Ze zijn meertalig, spreken Frans, Duits en Alsacien, hun eigen taal. Ze hebben ze een eigen wijnfles ontwikkeld en hanteren eigen regels m.b.t. de etikettering. Anders dan in de rest van Frankrijk staat namelijk niet het herkomstgebied op het etiket maar het druivenras. Het zijn dan ook veelal monocépages die hier gemaakt worden. Elzas is een echt witte wijngebied met riesling, gewurztraminer, muskaat (in drie varianten) en pinot gris in de hoofdrol, al doet sylvaner tegenwoordig ook mee. De enige toegestane rode druif is pinot noir. En die heeft het nog best moeilijk hier…
We logeren tijdens ons bezoekje eind september in Riquewihr. Het is een bijna sprookjesachtig plaatsje, en daarmee ook één van de meer toeristische. Toch is het er ’s avonds, als de dagjesmensen weg zijn, heerlijk rustig. De kleurige, rijk gedecoreerde vakwerkhuizen dateren uit de bloeiperiode van het gebied en die gaat terug tot de late Middeleeuwen. Elzasser wijnen werden toen als goed bekendstaande Duitse Rijnwijnen beschouwd en vormden een vooraanstaand exportproduct.
De wijnmarkt bestaat van oudsher uit négociants, dat zijn handelshuizen die most of wijn opkopen van kleinere wijnboeren, er zelf wijn van maken en deze verkopen. Daarnaast spelen coöperaties een belangrijke rol, de eerste werd opgericht in 1895. Zelfstandige wijnboeren zijn er natuurlijk ook. Sommige familiehuizen gaan zelfs al heel ver terug. Bijvoorbeeld dat van Dopff au Moulin, ook in Riquewihr.
Ondanks de drukte rondom de druivenpluk neemt eigenaar Etienne-Arnaud Dopff ruim tijd om ons rond te leiden in de wijngaard en op het domein. Daarna volgt een proeverij van crémants, waarin Dopff marktleider is in de Elzas. Een zekere eer heeft de familie ook wel hoog te houden want het was overgrootvader Julien Dopff die begin 19e in de Champagne de kunst van het mousserende wijnen maken leerde en die kennis mee terug nam naar de Elzas. Met lokale druiven produceerde hij als eerste een mousserende wijn op dezelfde wijze als champagne, dus met de tweede vergisting op de fles. In 1976 kreeg de Crémant d’Alsace een eigen appellatie. Daarnaast introduceerde Julien Dopff de fles met de kenmerkende lange, slanke hals. Inmiddels is deze flûte verplicht voor àlle Elzasser wijnen. En wij krijgen álle crémants te proeven!
In het kader van de Masterclassreeks Grensgevallen die La Causerie begin 2020 organiseert, komt ook de Elzas aan bod. Op vrijdag 12 juni zoeken we de grenzen van het oude terroir van de Elzas op en vergelijken dat met het ‘nieuwe’ van Santorini en Lanzarote. Meer informatie vind je hier.
Wil je per e-mail op de hoogte gehouden wanneer er een nieuw bericht komt? Vul dan hieronder je e-mailadres in.