Ik snuister graag op markten, in binnen- en buitenland. Vooral rommelmarkten. Weliswaar ogen de kleurrijke groenten- en fruitmarkten aantrekkelijker, zeker in Zuid-Europa en Aziatische landen, maar ik houd nu eenmaal van de georganiseerde chaos van rommelmarkten en brocanteriën. Bovendien ben ik dol op marchanderen. En gelukkig is de taal van bieden en loven internationaal.
Vorige week had ik weer beet. Op een markt in een dichtbij buitenland kocht ik een zwaar verzilverde champagnekoeler voor € 2,00, na enig afdingen uiteraard. Weliswaar was hij wat gebutst, maar zijn we dat niet allemaal? Een paar kraampjes verderop viel mijn oog op een beduimeld boekje, getiteld ‘De rechterhand der huisvrouw. Het onmisbare boekje met meer dan duizend raadgevingen op het gebied van gezin, huishouding etc.’ Voor € 0,50 was het van mij.
Een jaartal vermeldt het boekje niet, wel dat het de 25ste druk betreft. Een bestseller dus! Ik vermoed dat het uit de eerste helft van de 20ste eeuw dateert. Het staat inderdaad boordevol tips, keurig gerubriceerd, van kook- en tuinadviezen tot ‘nuttige wenken’ voor de huishouding. Veel is gedateerd. Het roken van sigaren is ‘bijna onschadelijk, als men sigarenpijpjes gebruikt, die ten dele met katoen gevuld zijn’. Toch staan er nog altijd bruikbare tips in. Zo kun je een opengesneden citroen vers houden als je hem omgekeerd op een schoteltje legt waarop je wat azijn hebt gegoten. En in de categorie ‘Schoenen en hun behandeling’ luidt tip 630 dat je dof geworden schoenen weer glanzend krijgt door ze in te wrijven met een doorgesneden ui en met een wollen doek nawrijft.
Bladerend in dit kleinood kwam ik een woord tegen dat mij voordien onbekend was: wijngeest. Wat een prachtig woord! Het is een voltreffer want het was destijds blijkbaar een veel gebruikt goedje in het huishouden. Om even bij de schoenen te blijven, brokaat (toen nog ‘brocaat’) reinigt men best met een in wijngeest gedoopt watje. En voor een aangename lucht in de kamer doe je wat sterk geurende rozenbladeren, voorzien van een laagje zout en wat wijngeest in een fles die je op een koele plaats bewaart en in de betreffende ruimte opent indien nodig.
Wijngeest is, volgens mijn Van Dale, niets anders dan ethylalcohol, spiritus. Wijngeest is dus een vluchtige, alcoholische stof, die vroeger net zo kwistig in het huishouden gebruikt werd als zeeplogen, verdunde zoutzuur, azijn en soda. En toch is er wel een link. Het woord ‘spiritus’ stamt uit het Latijn en betekent ‘geest’. Mooi hè!