In alle soorten glazen worden ze geschonken, de Madeirawijnen. Op terrassen en in cafeetjes krijgen we ze geserveerd in een champagneglas, een cognacglas en in een ‘gewoon’ wijnglas. In alle kleuren, met en zonder ijs, licht gekoeld en op kamertemperatuur. Alsof het niet uitmaakt.
Maar als we iets geleerd hebben na een week bezoeken afleggen (en proeven, proeven, proeven) bij de meest vooraanstaande wijnhuizen van Madeira, is dat de wijnen bijzonder rijk geschakeerd zijn, zowel in geur, kleur en leeftijd: ze kunnen meer dan honderd jaar oud worden!
Ook ik was een Madeira leek. Madeira associeerde ik als eiland met bloemen en als wijn met ‘kookwijn’, nog los even van het scabreuze liedje van Ted de Braak ’n glaasje Madera, m’ dear? (1965). 
De enorme verscheidenheid aan wijnen was dus een verrassing.
‘We maken 64 verschillende soorten Madeira,’ zegt Rita Azeveda, hoofd public relations van Blandy’s, het oudste wijnhuis van Madeira. ‘Don’t worry,’ lacht ze als ze mijn verbaasde gezicht ziet. ‘Onthoud gewoon dat Madeirawijnen versterkt zijn, zowel in droge als vooral in zoetere versies bestaan, met een alcoholpercentage tussen de 17-20 graden, en op een speciale manier rijpen.’
Voorafgaand aan de tasting krijgen we een rondleiding door het prachtige oude pand, gevestigd in de hoofdstad Funchal. Het valt op dat er geen koele, vochtige wijnkelders zijn zoals bij ons. Hier gaan de rijpende vaten de hoogte in. De warmere temperatuur is essentieel voor Madeirawijnen. Ze ontwikkelen daardoor op natuurlijke wijze kenmerkende aroma’s als gedroogd fruit, noten en honing.
Hoe kom je op het idee om een wijn te verwarmen (en later weer te koelen) om hem beter te maken, vraag ik bij ons volgende bezoek aan Luis d’Oliveiras, zevende generatie directeur-eigenaar van het gelijknamige wijnhuis. ‘Het antwoord ligt in het verleden,’ vertelt hij. ‘In 1419 werd Madeira door de Portugezen ontdekt. Al snel legden ze er wijngaarden aan. Met succes. Madeirawijnen waren onmiddellijk populair, niet alleen ter plaatse, ook als handelswaar. Om de wijn onderweg naar het verre oosten, en later westen, goed te houden werd er alcohol aan toegevoegd, toen waarschijnlijk gestookt van rietsuiker. Het is dus een versterkte wijn. Nu kon het gebeuren dat niet alle vaten overzee verkocht werden dus die kwamen weer retour. En wat bleek: de maandenlange tropische zeereis in de warme vooronders van de schepen had de wijn goed gedaan. Het gaf de Madeirawijnen een heel eigen stijl.’ Meneer Luis praat bedachtzaam en vervolgt trots: ‘Die eeuwenlange traditie houden wij in ere.’
Omdat het rijpingsproces van deze ‘heen en weer wijn’ (Vinho da Roda) nogal omslachtig was, bedacht men efficiëntere manieren om de wijn te verwarmen. Hoewel, het woord ‘efficiënt’ is nauwelijks van toepassing op Madeirawijnen, gezien de extreem lange rijpingstijd. ‘Er zijn twee methoden,’ legt Maria da Luz van Henriques & Henriques uit. ‘De eerste is het zogenaamde ‘canteiro’ systeem; daarbij doet de tijd zijn werk door de wijnen te laten rijpen in houten vaten die op traditionele balken liggen, en dit voor minimaal vier jaar.’
Het andere systeem is estufagem. Daarbij worden de wijnen verwarmd tot zo’n 45 à 50 °C gedurende drie tot vier maanden om het gewenste type te krijgen. Daarna rijpen ze nog minimaal twee jaar in roestvrijstalen tanks om dat te behouden. ‘De ideale druif om Madeirawijnen op deze (snellere en dus goedkopere) manier te maken is de veelzijdige rode tinta negra.’ vertelt Leandro Gouveia van wijnhuis Barbeito. ‘De tinta negra beslaat dan ook 80% van de aanplant op het eiland.’ Deze methode levert de meeste wijnen in de categorie 3 en 5 jaar oud, wereldwijd de best verkochte Madeirawijnen.
Over leeftijd gesproken: op de etiketten staat niet het jaartal (tenzij het om een vintage of colheita gaat, een wijn uit een enkel jaar) maar het aantal jaar dat de wijn gerijpt is. Dat begint bij 3 jaar, en loopt via 5, 10, 15, 20 op naar 30, 40 jaar en ouder. Kom daar maar eens om bij een ‘gewone’ wijn. Het wordt nog gekker want bij de verschillende huizen krijgen we Madeiras te proeven uit 1968, 1932, 1908, 1900 en… jawel, 1875! Je gelooft het niet. En nog zo fijn van smaak, zuiver, rijk en elegant. De hier afgebeelde fles uit 1795 was overigens alleen te fotograferen…
‘Madeirawine is very famous but not wellknown,’ vat Juan Teixeira, wijnmaker bij Justino’s de geschiedenis samen. De geïmporteerde druiven van destijds vormen nog altijd de basis én de faam van de huidige Madeirawijnen. 
Niet dat die druiven bij ons algemeen bekend zijn… Naast de delicate en zeldzame terrantez, zijn dat, oplopend in zoetheid: de sercial (dry, aperitief), verdelho (medium dry, aperitief) boal (ook wel bual genoemd, medium rich, gelegenheidswijn en goede kaasbegeleider ) en malvasia (ook wel malmsey genoemd, rich, matcht mooi met hazelnoten, gedroogde vruchten en chocolade), allemaal witte druiven. Kortom, met Madeirawijnen komen we de dag en avond wel door. Dan toch een glaasje, my dear?
P.S. Madeirawijnen verdienen meer bekendheid. Op maandagavond 5 februari 2018 organiseert La Causerie een Masterclass Meesterlijk Madeira over deze meesterlijke wijnen.